Ramón Querejeta Iraola, Kardiologiako Unitatearen zerbitzuburua: “Gaixotasun kardiobaskularrak prebalentzia handienekoak dira gure inguruan, eta garrantzi handiko erabakiak hartu behar dira, pazienteen biziraupena baitago jokoan”.

Donostialdeko ESIko Kardiologiako Zerbitzua gure erakundeko erreferentziazko zerbitzuetako bat da. Bere jarduna burutzeko, 36 ospitale-ohe ditu eta 8 telemetria, baita helduen sortzetiko kardiopatien, miokardiopatien, bihotz-gutxiegitasunen eta kardiopatia familiarren ospitale barruko kontsulta monografikoak eta erabakimen azkarreko kontsulta bat ere. Kardiologiako Unitateko zerbitzuburu Ramón Querejetak beren unitatea nola antolatuta dagoen azaldu eta aurrean dituzten erronkei buruz hitz egin digu.

Kardiologia da, espezialitate medikoen artean, ezagunenetako bat. Zertan datza?

Kardiologia medikuntzaren adar bat da, bihotzeko eta bihotzaz kanpoko odol-hodi batzuetako gaixotasunak aztertu, diagnostikatu, tratatu eta prebenitzen dituena.

Kardiologiako espezialistak kardiologia klinikoan (ospitaleko kardiologia urgentean zein ez-urgentean eta baita ospitalez kanpokoan ere) sartzen diren pazienteen diagnostikoaz eta tratamenduaz arduratzen dira.

Zer kardiologia-zerbitzu eskaintzen ditu Donostialdeko ESIak?

Gaur egun, azterketa hemodinamikoak eta koronariografikoak egiteko Donostialdeko ESIko erreferentziazko zentroa gara. Bestalde, Gipuzkoako gainerako ESIei ere laguntza ematen diegu arreta kardiologikoan, proba diagnostiko berezi batzuk egiteko (kardiologia nuklearra, ekokardiograma transesofagikoa, eko-stressa). Zainketa Mediko Intentsiboetako Unitateari laguntzen diogu bradiarritmiak dituzten pazienteen maneiuan.

Horretarako, 36 ohe (18 logela bikoitz) eta 8 telemetria dituen ospitalizazio-solairu bat dugu, baita helduen sortzetiko kardiopatien, miokardiopatien, bihotz-gutxiegitasunen eta kardiopatia familiarren ospitale barruko kontsulta monografikoak ere.

Norantz doa Kardiologia?

 Uste dut prozesu medikoa beste diziplina batzuen artean banatuko dela, eta pazienteak partekatuko direla. Zahartzeak eta kronikotasunak, desgaitasunak, mendetasunak eta hauskortasunak osasun-eredua errotik aldatzea eskatuko dute, eta lehen mailako arreta eta erizaintza ahaldundu egingo dira, paziente kroniko konplexuen asistentzia jarraituaren prozesuan. Emakumeen gaixotasun kardiobaskularren ezagutzan aurrera egin beharko da, ez baitago haien patologien (kardiopatia iskemikoa, bihotz-gutxiegitasuna, gaixotasun balbularra, etab.) intzidentziari, maneiuari eta pronostikoari buruzko datu nahikorik. Halaber, aldaketa teknologikoetara egokitzea eta diziplina anitzeko taldeak garatzea, lanbide-gaitasunak berriz diseinatzea, karrera profesionalak formulatzea eta diseinatzea eta aldaketa teknologikoak islatzen eta txertatzen dituzten lanpostu-profilak garatzea kontuan hartu beharreko beste gai garrantzitsu batzuk dira. Digitalizazioak eragin handia izango du kardiologian; izan ere, Data Analytics eta Big Datari esker, pazientearengan ardaztutako arreta integrala erraztu eta doitasunezko medikuntza garatuko da.

Gainera, Kardiologiak elkarte teknologikoekiko loturak sortu behar ditu. Berriki, Kardiologiako Espainiako Elkarteak (SEC) eta Ingeniaritza Biomedikoaren Espainiako Elkarteak (SEIB) elkarlana adostu dute, sinergia posibleak identifikatu eta gaixotasun kardiobaskularren prebentzioan, diagnostikoan eta tratamenduan laguntzeko, bai eta osasun kardiobaskularraren ezagutzari, komunikazioari eta sustapenari aplikatutako ikerketa eta berrikuntza biomedikoa sustatzeko ere.

 Zein dira azken urteotan bihotzeko gaixotasunen diagnostikoan eta tratamenduan nabarmenduko zenituzkeen aurrerapen nagusiak?

Diagnostikoaren ikuspegitik, diagnostikorako Ekokardiografia, OTA koronarioa edo Erresonantzia Magnetikoa bezalako irudi-tekniken softwareen etengabeko hobekuntza nabarmenduko nuke.

Ikuspegi terapeutiko farmakologikotik, aktibazio neurohumoralaren inhibitzaile berri batzuk nabarmenduko nituzke, hala nola Neprilisinaren inhibitzaileak, baina baita hasieran diabetes mellitusa kontrolatzeko sortu ziren eta gaur egun bihotzeko gaixotasun jakin batzuetan eragin eztabaidaezina duten medikamentuak ere. Halaber, aipagarriak dira estenosi koronario konplexuak tratatzeko teknika eta gailuen etengabeko hobekuntza eta iraunkortasuna, bai eta larruazalpetik plastia balbularrak ezartzeko teknikak ere.

Zer leku dute gaur egun azterketa genetikoek bihotzeko gaixotasunetan?

Azterketa genetikoak funtsezko tresna dira familiako kardiopatiak aztertzeko. Gaur egungo gida edo adostasun-dokumentu guztiek gomendio-maila handia aitortzen diete azterlan genetikoei. Oso erabilgarriak dira indize-kasuetan (eta tratamenduan ere), bai diagnostikorako, bai pronostikorako, bai eta senideak aztertzeko ere. Gainera, bihotzeko gaixotasun familiarren diagnostiko zehatza ezagutzea errazten dute, eta senideei diagnostiko goiztiarra egiteko aukera ematen diete; hau da, etorkizunean gaixotasuna izan dezaketen senideak zein diren jakiteko aukera ematen dute.

Azterketa horiek aukera ematen dute orain arte ezagutzen ez ziren bihotzeko gaixotasun askoren kausa ezagutzeko, baita bihotzeko gaixotasun larrien garapena prebenitzeko ere, gaixotasun horiek agertu aurretik edo oso fase goiztiarretan. Gainera, pronostiko txarreko mutazio jakin batzuk identifikatzeak aukera ematen du paziente gazteen bat-bateko heriotza kasuak saihesteko, barne-desfibriladore baten ezarpen profilaktikoaren bidez, eta hori erronka handia da kardiologiaren ikuspegitik.

Azterketa genetikoen konplikazioa emaitzen interpretazioan datza; izan ere, sekuentziazio masiboko tekniken (NGS) garapenarekin hainbat aldaera detektatzen dira, eta horien patogenikotasuna ebaluatzea zaila da; beraz, horrek genetikaren ezagutza zabala eta etengabeko praktika eskatzen du.

Gaixotasun kardiobaskularren prebentzioari dagokionez, zer egin dezakegu?

Ezinbestekoa da estatuko eta autonomia-erkidegoetako osasun-arduradunen eta zientzia-elkarteen inplikazioa. Era berean, ona litzateke komunikabideek herritarrei jakinaraztea adituek bihotzerako bizimodu osasungarria eraman beharraz diotena, bai eta pazienteak ahalduntzea ere, beren burua zaintzeko erantzukizunaren zati bat beren gain har dezaten. Bestalde, beharrezkoa litzateke Bihotz-errehabilitazioko eta Prebentzioko Unitateen hornidura materiala eta giza hornidura optimizatzea, baita unitate horien unibertsalizazioa ere.

Bihotz-gutxiegitasunaren agerpenak eta aurrerapenak pazientearen narriadura progresiboa dakar. Zein da Kardiologiako Unitatearen zeregina bihotz-gutxiegitasuna duten pazienteen tratamenduan?

Alde batetik, lehen mailako arretako medikuak ahaldundu behar dira bihotz-gutxiegitasun kronikoa duten pazienteen arretan, eta, horretarako, haien prestakuntza antolatu beharko da kardiologiako zerbitzuetan.

Gainera, bihotz-gutxiegitasuneko unitateak sustatu behar dira kasu konplexu eta/edo aurreratuetarako. Unitate horiek terapia berrien ezagutzaren abangoardian egon behar dute (adibidez, guanilato ziklasaren estimulatzaileen indikazioak eta mugei dagokienez, edo karboximaltosa ferriko parenteralarekin ferropenia goiz detektatzearen eta tratatzearen garrantziari dagokionez).

Unitate horiek Elektrofisiologia, Ekokardiografia, Bihotzeko Kirurgia edo Transplanteen Unitateekin koordinatu beharko lirateke, baita Barne Medikuntzarekin ere, komorbilitate handiko kasuei diziplina anitzetatik heltzeko.

Azkenik, erizaintzako kontsulta bultzatu beharko litzateke, tratamenduarekiko atxikidura bermatzeko eta medikazioaren dosiaren titulazioa arintzeko.

Zer esango zenieke BAME azterketara aurkeztuko diren ikasleei, espezialitate aukeratzeko orduan Kardiologia kontuan hartzeko moduko espezialitatea dela sinets dezaten?

Kardiologia alderdi anitzeko espezialitatea da, eta hainbat lan-arlo eta azpi-espezialitate ditu. Gainera, gaixotasun kardiobaskularrak dira gure ingurunean prebalentzia handiena dutenak, eta erabaki garrantzitsuak hartu behar dira, pazientearen biziraupena baitago jokoan. Bestalde, klinika eta goi-teknologia ezin hobeto uztartzen dituen espezialitatea da. Amaitzeko, esan behar da kardiologoen eskaria handitzen ari dela, eta horrek bermatzen duela lan-merkatuan azkar sartzea egoiliartza-aldia amaitu ondoren.